Дзень Перамогі ў Беларусі

У Рэспубліцы Беларусь 9 мая адзначаецца Дзень Перамогі - свята, здабытае ў цяжкіх баях за свабоду і незалежнасць Радзімы. Для жыхароў рэспублікі гэта не толькі святочны дзень, але яшчэ і дзень памяці, глыбокай пашаны і падзякі ўсім, хто набліжаў Вялікую Перамогу.
           9 мая 1945 года была здабыта перамога савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне. Яна доўжылася 1418 дзён і начэй і пачалася на беларускай зямлі 22 чэрвеня 1941 года. У першыя дні вайны варожая авіяцыя бамбіла чыгуначныя вузлы, аэрадромы, Брэст, Гродна, Ваўкавыск, Баранавічы і іншыя беларускія гарады. Першымі ворага сустрэлі памежнікі, але ні адна з застаў не здалася ворагу і не пакінула свой участак без загада. Устойліва трымаліся абаронцы Брэсцкай крэпасці, Мінска, Магілёва. 14 ліпеня пад Оршай супраць ворага былі ўпершыню ўжытыя савецкія рэактыўныя ўстаноўкі "Кацюша". Супраціўленне, аказанае ворагу ў баях на тэрыторыі Беларусі, дазволіла сарваць нямецкія планы імклівага наступлення на Маскву.
Аднак, нягледзячы на праяўленыя мужнасць і гераізм, тэрыторыя Беларусі да пачатку верасня 1941 года была акупавана немцамі. Пасля пачатку акупацыі ў Беларусі разгарнулася нябачанае па сваёй масавасці і зацятасці супраціў ворагу. Галоўнай формай усенароднай барацьбы стаў партызанскі рух, у якім за гады Вялікай Айчыннай удзельнічалі больш за 374 тыс. партызан, звыш 70 тыс. чалавек налічвала антыфашысцкае падполле. У партызанскіх атрадах разам з беларусамі змагаліся прадстаўнікі розных народаў Савецкага Саюза і антыфашысты з еўрапейскіх краін.
           У гады вайны існавалі каля 30 партызанскіх зон, тэрыторыю якіх немцам так і не ўдалося акупаваць. Так, Клічаўская партызанская зона кантралявалася партызанамі з сакавіка 1942 года і да пачатку 1944-га займала тэрыторыю да 3 тыс. кв.км, дзе пад абаронай 18 тыс. партызан хавалася больш за 70 тыс. мірных жыхароў. Полацка-Лепельская партызанская зона была створана восенню 1942-га і да канца 1943 года ахоплівала 1220 населеных пунктаў, больш за 73,5 тыс. мірнага насельніцтва. Тэрыторыя была вызвалена ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў, на ёй была адноўлена савецкая ўлада. Зону ўтрымлівалі 16 партызанскіх брыгад. Заставалася пад кантролем партызан амаль да поўнага вызвалення Беларусі ад акупантаў.
           На тэрыторыі Беларусі існавала каля 250 лагераў савецкіх ваеннапалонных і 350 месцаў прымусовага ўтрымання насельніцтва. Сярод іх чацвёрты па велічыні ў Еўропе лагер смерці Трасцянец, дзе былі знішчаны больш як 200 тыс. чалавек. У баявых дзеяннях у гады вайны ўдзельнічалі 34,4 млн савецкіх вайскоўцаў, у тым ліку больш за 1,3 млн беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі. За мужнасць і гераізм звыш 300 тыс. з іх узнагароджаны ордэнамі і медалямі. 444 воінам прысвоена ганаровае званне Героя Савецкага Саюза, з іх 88 удзельнікам падполля і партызанскага руху ў Беларусі, 70 чалавек сталі поўнымі кавалерамі ордэна Славы, 4 беларусы - двойчы Героямі Савецкага Саюза.
           Беларусь у вайне страціла больш за палову свайго нацыянальнага багацця. Было разбурана і спалена 209 гарадоў і раённых цэнтраў, 9200 вёсак. Вялізныя былі людскія страты. Паводле звестак сучасных даследчыкаў, за гады Вялікай Айчыннай вайны загінулі ад 2,5 да 3 і больш мільёнаў жыхароў Беларусі.
У Беларусі памяць аб Вялікай Айчыннай вайне захоўваецца на працягу ўсіх пасляваенных гадоў. За праяўленыя масавыя гераізм і мужнасць у барацьбе супраць агрэсараў сталіцы Беларусі гораду Мінску ў ліку 12 гарадоў былога Савецкага Саюза было прысвоена ганаровае званне горада-героя. Званне крэпасці-героя атрымала Брэсцкая крэпасць. Узнагародамі адзначаны іншыя гарады Беларусі. Аб ахвярах вайны і подзвігу народа сведчаць шматлікія абеліскі, помнікі, мемарыяльныя комплексы, Курганы Славы. У Беларусі іх амаль 6 тыс. Важнай навуковай і культурнай установай з'яўляецца Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны.
           Помнікам подзвігу беларускага народа стаў 146-млявы збор гісторыка-дакументальных хронік "Памяць", у выданні якога прымала ўдзел Беларускае тэлеграфнае агенцтва. Вялікай Айчыннай вайне прысвечаны шматлікія творы літаратуры і мастацтвы. У гонар знамянальных падзей, звязаных з Вялікай Айчыннай вайной, праводзяцца ўрачыстыя мерапрыемствы. Паўсюдна вядзецца работа па паляпшэнні ўмоў жыцця ветэранаў вайны. У летапісе Беларусі не было бітвы больш жорсткай, чым Вялікая Айчынная вайна, не было подзвігу больш значнага, чым подзвіг савецкага салдата, які абараніў Радзіму ад ворага, які выратаваў чалавецтва ад нацызму. Памяць аб страшнай вайне і Вялікай Перамозе не можа згаснуць: яна навечна ўпісана ў гісторыю Айчыны і кожнай беларускай сям'і. Перажытая трагедыя і дасягнутая Перамога - вечная крыніца болю і горычы, гонару і славы беларускага народа.